ZANIECZYSZCZENIE numer 11 wrzesień-październik 2002
Tytuł
książki, z której zaczerpnęłam poniższy dyskurs: UNIVERSAL & PRACTICAL TEACHINGS OF BHAGAVAN SRI SATHYA SAI BABA
(Jest to zbiór wykładów wygłoszonych przez Prof. Anil Kumara na niedzielnych
grupowych kółkach studyjnych w budynku E.H.V. w Prasanthi Nilayam). Pierwsze
wydanie książki w 1998 r. Sri Sathya Sai
Books & Publications Trust, Prasanthi Nilayam.
Pokornie kłaniam się Lotosowym Stopom
mojego Ukochanego Bhagawana Sri Sathya Sai Baby!
Drodzy
bracia i siostry!
Istnieją
dzisiaj na świecie dwa problemy, które ten świat niepokoją. Jeden – to problem
zanieczyszczenia, a drugi - zaludnienia. Ludzie wszystkich krajów podjęli badania,
aby rozwiązać te dwa problemy, ale nie mogli znaleźć żadnego rozwiązania
zwłaszcza, jeżeli chodzi o zanieczyszczenie. W tym kontekście pokornie przedstawiam
waszej uwadze poglądy Bhagawana na powyższy temat.
Zastanówmy
się nad tym problemem na poziomie indywidualnym. Bhagawan zawsze mówi o
przemianie i o reformie na poziomie indywidualnym. Przemiana na poziomie
indywidualnym z pewnością doprowadzi do przemiany na poziomie społeczności
lokalnej, a kiedy społeczność lokalna ulegnie przemianie, zmieni się również
cały naród. W związku z tym cała sprawa koncentruje się wokół jednostki.
Pomyślmy zatem o trzech częściach składowych człowieka (homo sapiens), którymi są: ciało, umysł i intelekt.
Zastanówmy się nad poglądami Bhagawana
Baby na temat ciała. Co na nie oddziałuje i co je zanieczyszcza? Jakie są
oznaki zanieczyszczenia? Odpowiedź jest bardzo prosta. Kiedy nie dbamy
odpowiednio o ciało, wtedy staje się chore. Choroba jest dowodem na to, że
ciało jest zanieczyszczone. Musimy zrozumieć powody, które prowadzą do choroby.
Ciało jest zanieczyszczone z prostego powodu, który na Swój niezrównany sposób podał
Bhagawan. Ostatnio, kiedy był On w Brindawanie, powiedział: „Popatrzcie, mam 70
lat, a pomimo to Moje zęby są silne i słyszę najmniejszy dźwięk dochodzący z
daleka”. Następnie uśmiechnął się i powiedział: „Nie mówię w tej chwili o Boskości”. Wtedy spytałem: „Bhagawan, jeśli nie
jest to Boskość, w takim razie co sprawia, że Twoje ciało jest tak silne?”
Bhagawan
odpowiedział jednym zdaniem: „Niewłaściwe posługiwanie się zmysłami powoduje,
że ciało jest słabe. Jesteście wszyscy słabi, ponieważ niewłaściwie używacie
swoich zmysłów, podczas gdy Moje zmysły używane są jedynie dla dobra ludzkości.
Używam ich w sposób wykluczający egoizm, podczas gdy wasze zmysły używane są
dla celów egoistycznych. Oto powód, dlaczego chorujecie, nosicie okulary,
musicie używać aparatów słuchowych i sztucznych zębów.”
Tak
więc ciało jest zanieczyszczone, ponieważ korzystamy z naszych zmysłów dla
celów egoistycznych. Co może uleczyć ten stan rzeczy? Pozwólcie, że podejdę do
tego tematu w sposób systematyczny. Jakie są środki zapobiegawcze? Jak
przekonać się o tym, że ciało nie jest zanieczyszczone, albo jest tak zanieczyszczone,
że zaczyna chorować? Bhagawan udzielił następującej odpowiedzi: „Nie słuchaj
tego, co złe; słuchaj tego, co dobre. Nie mów tego co złe; mów tylko dobrze.
Nie myśl o tym, co złe; myśl tylko o dobrym. Nie patrz na to, co złe; patrz na
to, co jest dobre.” Oto są środki zapobiegawcze dla utrzymania ciała wolnym od
zanieczyszczeń.
Oto
inny środek leczący: Czy wiecie dlaczego ciało posiada różne zalety? Czy po to,
aby wędrować po świecie? Nie. Ciało otrzymało te dary po to, aby służyć
ludzkości. „Służba ludzkości jest służbą Bogu.” Czy wiecie, po co dano nam intelekt?
Czy po to, abyśmy zarabiali pieniądze? Nie. Intelekt jest nam dany po to, aby
wiedzieć, iż świat jest nietrwały i nic na tym świecie nie jest wieczne.
Wiecie, dlaczego dano nam ręce? Czy po to, aby jeść? Nie, by modlić się do
Boga. Wiecie, po co mamy nogi? Czy po to, aby przechadzać się po zaułkach i
ulicach? Nie jesteście bezpańskimi psami, aby kręcić się bez celu. Bhagawan
zawsze mówi chłopcom, którzy mieszkają w akademikach: „Chłopcy nie biegajcie z
miejsca na miejsce. Tylko koty i szczury poruszają się w ten sposób.” Nogi dane
są nam po to, aby odwiedzać świątynie i uczestniczyć w pielgrzymkach. A wiecie
po co mamy uszy? Czy po to, aby słuchać plotek i bezużytecznej gadaniny? Nie,
one są nam dane po to, aby słuchać opowieści o Chwale Pana i pieśni nabożnych (bhadźanów). Czy wiecie, po co mamy
język? Czy po to, aby mówić źle o innych? Nie. Jest nam dany po to, aby
wyśpiewywać chwałę Boga. Kontrolujcie swoje zmysły poprzez używanie ciała do
służenia innym. Postrzeganie dobra, czynienie dobra i uczestnictwo w
pielgrzymkach, to są środki zewnętrzne. Ale ciało posiada dwa aspekty: czystość
zewnętrzną i wewnętrzną.
Istnieje
wiele rzeczy, które odnoszą się do zewnętrznej czystości, np. regularna kąpiel.
Jest to utrzymanie ciała wolnym od fizycznego zanieczyszczenia. Tak więc
pierwszy poziom to zanieczyszczenie fizyczne. Następnie omówimy temat zanieczyszczenia
mentalnego. Umysł jest również zanieczyszczony. A skąd o tym wiemy? Twarz jest
odbiciem stanu umysłu. Umysł, który jest zanieczyszczony będzie zniecierpliwiony,
nie będzie w nim spokoju, będzie ciągle nieszczęśliwy. Tak więc, fizyczne
zanieczyszczenie prowadzi do choroby, podczas gdy zanieczyszczenie mentalne
prowadzi do stanu, w którym jesteśmy niespokojni i nieszczęśliwi. W takim
razie, jakie są przyczyny zanieczyszczenia mentalnego?
Jak
zanieczyszczamy umysł? Jeśli słuchacie złych rzeczy, umysł się zanieczyszcza.
Aby zilustrować ten fakt, podam przykłady z Ramajany.
Kajkeji, trzecia żona Daśaraty, kochała Ramę bardziej niż Jego własna matka,
Kauśalja. Miłość do Niego była bezgraniczna, ale ponieważ słuchała słów Manthary*, jej umysł był zanieczyszczony.
Tak więc umysł jest zanieczyszczony poprzez słuchanie złych rzeczy. Ponieważ
Kajkeji dopuściła się tego grzechu, doprowadziło to do wygnania Ramy i śmierci
króla Daśaraty. Umysł jest zanieczyszczony
z powodu złych myśli.
Według
Bhagawana umysł nie jest niczym innym, jak tylko zbiorem myśli. Aby udowodnić
tę prawdę, Baba często podaje przykład chusteczki do nosa. W chusteczce do nosa
jest dużo nici. Wszystkie są ściśle utkane, ale gdy poszczególne nitki zostaną
usunięte, chustka zniknie. Myśli tworzą umysł. Umysł pozbawiony myśli nie
istnieje.
Umysł przegląda
minione wydarzenia i przywodzi je do pamięci. Jest zatem wiązką myśli
powodujących jego zanieczyszczenie. W Mahabharacie
występuje niegodziwy charakter - Duriodhana. Stale miał grzeszne myśli i pełen
był złości i zazdrości. Jego umysł był całkowicie zanieczyszczony, a on sam
chciał całkowicie zniszczyć Pandawów. Zanieczyszczony umysł nie będzie się
wahał przed żadnym złym czynem. Wszystkie grzeszne, niegodziwe czyny, takie jak
kradzież i morderstwa są popełniane dlatego, że nasz umysł jest
zanieczyszczony. Zanieczyszczony umysł jest niespokojny i nieszczęśliwy,
ponieważ słucha zła, myśli o złych rzeczach i przyjmuje tamasowe pożywienie. Mięso zwierząt, które człowiek spożywa czyni
jego umysł zwierzęcym. Z tego powodu Bhagawan radzi nam, aby nie przyjmować
żadnego innego jedzenia, jak tylko wegetariańskie. Jak można przekonać się o
tym, że umysł jest utrzymywany w doskonałym stanie równowagi, spokoju i
błogości? Jakie są zalecenia Bhagawana, aby osiągnąć ten cel?
Mniej bagażu czyni
podróż bardzo wygodną i przyjemną. Kiedy będziecie ograniczać swoje pragnienia,
wtedy umysł pozostanie w stanie błogości, ponieważ zmniejszy się nacisk ze
strony pragnień. Umysł ma nie kończące się pragnienia. Spełnienie jednego
pragnienia prowadzi do kolejnego. Nie ma powodu, aby czuć się szczęśliwym,
kiedy pragnienia są spełnione, ponieważ szczęście, które osiągasz dzięki temu
czynią cię egoistycznym i dumnym. Gdy pragnienia są niespełnione, umysł popada
w depresję i używając słów Bhagawana
wyglądamy jak po zażyciu rycyny.
Drugim środkiem leczniczym dla
zanieczyszczenia mentalnego jest postawienie ograniczeń naszym pragnieniom i
medytacja. Bhagawan zawsze podaje następujący przykład: Manaeva manushyanaam karanam bandha mokshayoh. Umysł, który jest odpowiedzialny za twoją
niedolę, jest również odpowiedzialny za twoje wyzwolenie. Nie ma czegoś
takiego, jak dwa umysły. Jeśli umysł skupia się na myślach, wtedy zauważa
różnorodność. Umysł powinien być czysty, a nie wypełniony myślami. Ten sam
umysł jest odpowiedzialny za obydwa poziomy doświadczania.
Abyśmy
łatwiej to zrozumieli Bhagawan podaje nam przykład zamka i klucza. Jeśli
przekręcisz klucz w jedną stronę, zamek jest zamknięty; jeśli przekręcisz klucz
w drugą stronę, zamek jest otwarty. Ten sam klucz otwiera i zamyka drzwi. A
cała różnica polega na przekręcaniu klucza. Podobnie ciało jest zamkiem, a
umysł jest kluczem. Jeśli klucz będzie przekręcony w kierunku świata, wtedy
umysł będzie zamknięty, zniewolony. Jeśli umysł jest ukierunkowany na Boga, wtedy
jest otwarty i następuje wyzwolenie. Zatem zwróćmy nasze umysły do Boga.
Medytacja kieruje nas ku Bogu. Powinna ona być pełna koncentracji i intensywna.
Djana to medytacja o Bogu, podczas
gdy para-djana to medytacja o
świecie. Obie te medytacje są środkami zapobiegawczymi, które chronią nas przed
mentalnym zanieczyszczeniem.
A
teraz dochodzimy do trzeciego zanieczyszczenia, zanieczyszczenia intelektu.
Jaka jest różnica między intelektem i umysłem? Umysł myśli, podczas gdy intelekt
decyduje. Umysł czuje, podczas gdy intelekt rozróżnia. Umysł jest emocjonalny,
podczas gdy intelekt znany jest z rozróżniania i rozwagi. Intelekt także cierpi
z powodu zanieczyszczenia. Korzystamy z intelektu, aby poprzeć nasze czyny.
Nawet w miejscu, w którym jest pełno uniwersytetów i wykształconych ludzi, możemy
znaleźć sądy, prawników, adwokatów, itd. Ludzie ciągle walczą i starają się
przeforsować swoje działania. Korzystają ze swojej inteligencji, aby oszukać i
okpić innych. Zanieczyszczenie intelektu objawia się poprzez koncentrację na
samym sobie i egoizm. Fizyczne zanieczyszczenie prowadzi do choroby, mentalne
do niedoli, a intelektualne do egoizmu. Jakie są poglądy Bhagawana, jeśli
chodzi o intelekt?
Intelekt rozróżnia. Są dwa typy rozróżniania:
indywidualne i fundamentalne rozróżnianie.
Indywidualne
jest wtedy, gdy intelekt rozróżnia na własnym obszarze i ocenia dla celów egoistycznych. Z drugiej
strony rozróżnienie intelektu jest korzystne dla innych. Podpowiadanie działań,
które są dobroczynne dla społeczeństwa, nazywa się rozróżnianiem fundamentalnym.
Zatem intelekt musi działać na linii fundamentalnego rozróżniania, co jest
dobre dla wszystkich, o każdej porze.
Tak więc, drodzy bracia i siostry, w
dzisiejszych czasach, problem zanieczyszczenia urasta do rangi zjawiska
powszechnego. Statystyki mówią nam, że dwustu różnym gatunkom ryb grozi wyginięcie, a w
najbliższej przyszłości może wyginąć pięćset gatunków ryb. Jeszcze inne dane statystyczne mówią nam, że
czterdzieści tysięcy zwierząt może wyginąć ze względu na zanieczyszczenie.
Możecie spotkać się z ogromną literaturą na ten temat, ale chciałem przybliżyć
wam pogląd Bhagawana na zanieczyszczenie, które dotyczy, ciała, umysłu i
intelektu.
Zanieczyszczenie hałasem
W jaki sposób możemy kontrolować zanieczyszczenie
hałasem? Bhagawan powiada: „Mówcie cicho i łagodnie”. Jedynie w głębi ciszy
można usłyszeć głos Boga. Mówi studentom, że gdy zbyt dużo mówią, tracą pamięć,
energię i otwierają się na fałsz. W związku z tym należy ćwiczyć kontrolę nad
językiem.
Następnie Bhagawan mówi, że każda
część naszego ciała ma swoją określoną funkcję. Oczy widzą, ale nie słyszą.
Język spełnia dwie funkcje: może mówić i za jego pośrednictwem czujemy smak.
Bhagawan kiedyś powiedział: „Przyjrzyjcie się swojemu językowi, możecie się od
niego wiele nauczyć. Chociaż wokół niego znajdują się silne zęby, język ukrywa
się i wycofuje, i dlatego nie ulega skaleczeniu. Jest bardzo ostrożny i cofa
się przed jakimkolwiek zranieniem. Następna sprawa to taka, że język uczy nas
lekcji poświęcenia. Może próbować wszystkiego, ale niczego nie zatrzymuje dla
siebie, ponadto odrzuca rzeczy, które są gorzkie i niesmaczne. Tak więc uczy
nas lekcji osądu i poświęcenia. Zatem zanieczyszczenie hałasem można
kontrolować mówiąc łagodnie i miękko, zachowując ciszę tak długo jak to jest
możliwe. Kiedy słyszycie kruki, które na zewnątrz czynią hałas, chcecie je
odstraszyć, natomiast kukułka śpiewa tak słodko, że chcecie słuchać jej ciągle.
Również wy powinniście mówić w taki sposób, aby ludzie chcieli was słuchać i
aby słuchając was czuli się szczęśliwi.
Zanieczyszczenie powietrza
Pozwólcie, że odwołam
się do artykułu napisanego przez Pana Karanjia, który jest wydawcą magazynu
„Blitz”. Napisał on: „O wczesnych godzinach rannych, gdy wyznawcy spacerują
wokół Prasanthi Nilayam – siedziby ciszy – w tej świętej dolinie otoczonej wzgórzami
widzimy wiernych, którzy śpiewają Omkar.
Całe otoczenie napełnione jest rezonansem Omkaru.
To przypomina wspaniałą przeszłość. Gdy chodzą wokół śpiewając chwałę Pana,
powietrze oczyszcza się.” Tak! W obecnych czasach człowiek wie, jak wydobywać
bogactwa naturalne, ale nie wie jak wyrazić swoją wdzięczność Bogu. W czasie
święta Daśara odprawiane są ofiary jadźna*.
Jadźna to podziękowanie Bogu za Jego cudowny akt stworzenia. Mantry
śpiewane w czasie jadźny oczyszczają
atmosferę. Ten piękny akt stworzenia jest niczym innym, tylko Jego odbiciem – Sarvam Vishnumayam Jagath. Wszystko ma
swój cel. Tak więc rozwiązaniem dla zanieczyszczenia powietrza jest powtarzanie
Omkaru.
Zanieczyszczenie wody
Ponieważ woda pitna
stała się bardzo zanieczyszczona, Sam Bhagawan zajął się projektem zabezpieczenia
wody pitnej dla wszystkich mieszkańców w Anantapur w stanie Andhra Pradesh.
Bhagawan doprowadził wodę pitną do 700 wiosek, co kosztowało 6000 mln. rupi.
Protoplazma jest fluidem życia komórkowego. Zawiera 90% wody. A więc woda jest
Bogiem! Pamiętajcie, że woda jest Bogiem! Nie powinniśmy zanieczyszczać ani
marnować daru wody, ponieważ jest to siła, która podtrzymuje życie. W związku z
tym, moi przyjaciele, sądzę, że dobrze uczyniłem przekazując wam pogląd
Bhagawana na zanieczyszczenie powietrza, wody i zanieczyszczenie hałasem. Jeśli
chodzi o wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia, to śpiewanie Jego Boskiego
Imienia i kontemplacja Jego Formy pomoże nam się od nich uwolnić.
Jai Sai Ram!
tłumaczyła: Danuta
Pauk
Wyjaśnienia:
· Manthara – zła doradczyni
królowej Kaikei, żony króla Daśarathy i która doprowadziła do wygnania Ramy i
uczyniła jej syna Bharatę królem Ajodji. Obecnie jej imieniem nazywa się osoby
o złych intencjach, albo perfidnych doradców.
· Jadźnia – ofiara ognia,
podczas której pali się liście ziół, roztopione masło i śpiewa się mantry.
Wystawa:
„Ziemia z nieba”. Polska 2002 – 2003. Portret planety u progu XXI w.
Wystawa zorganizowana pod patronatem YUNESCO i Jolanty Kwaśniewskiej –
małżonki Prezydenta RP.
Ojciec Święty Jan Paweł II:
„Piękno tej Ziemi
skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. Jeśli kochacie
tę ojczystą ziemię, niech to wołanie nie pozostanie bez odpowiedzi”.
XIV Dalajlama:
„Ponieważ wszyscy
dzielimy tę małą planetę, każdy z nas musi nauczyć się żyć w harmonii i pokoju
z innymi ludźmi i całą przyrodą. To nie jest tylko marzenie, lecz konieczność”.
Idea
zrównoważonego rozwoju
Od 1950 r. nastąpiły na świecie
ogromne zmiany, zarówno demograficzne, jak i gospodarcze. Liczba ludności
podwoiła się; produkcja dóbr i usług zwiększyła się aż siedmiokrotnie. W tym
samym okresie połowy ryb wzrosły pięciokrotnie, podobnie jak produkcja mięsa.
Zapotrzebowanie na energię zwiększyło się pięciokrotnie, zużycie ropy naftowej,
której połowę wykorzystuje się w transporcie – siedmiokrotnie, a emisja
dwutlenku węgla, gazu cieplarnianego będącego głównym sprawcą ocieplania się
klimatu – czterokrotnie. Od roku 1900 zużycie słodkiej wody, przede wszystkim w
rolnictwie, wzrosło sześciokrotnie.
Tymczasem
20% ludzkości nie ma dostępu do wody pitnej, 40% - do urządzeń sanitarnych, 40%
- do elektryczności, 826 mln cierpi z powodu niedożywienia, a połowa ludzi na
świecie egzystuje za mniej niż 2$ dziennie.
Inaczej rzecz ujmując, 1/5 ludzkości żyje w
krajach uprzemysłowionych o nadmiernie wysokim poziomie produkcji i konsumpcji,
powodującym zanieczyszczenie środowiska. Pozostałe 4/5 to mieszkańcy krajów
rozwijających się, w większości żyjący w ubóstwie, intensywnie eksploatujący
zasoby naturalne, aby zapewnić sobie środki utrzymania. Prowadzi to do stopniowego
niszczenia ekosystemu Ziemi, w którym coraz dramatyczniej zmniejszają się
wszelkie zasoby: słodkiej wody, oceanów, ziemi uprawnej, wolnej przestrzeni.
A ponadto do 2050 r. liczba
mieszkańców Ziemi wzrośnie o 3 mld, głównie w krajach rozwijających się. Będą
one musiały dostosowywać swój rozwój gospodarczy do sytuacji w krajach
uprzemysłowionych oraz do ograniczonych zasobów naturalnych na Ziemi, które nie
mogą powiększać się na żądanie.
Sytuacja
ta nie oznacza jednak nieuchronnej katastrofy – o ile zostaną wprowadzone
konieczne zmiany. Są one w zasięgu naszych możliwości. Jedną z nich jest
wejście na drogę rozwoju zrównoważonego, czyli respektowania praw człowieka
oraz stanu zasobów naturalnych naszej niepowtarzalnej planety. Umożliwi on
poprawę warunków życia wszystkich mieszkańców Ziemi i zaspokojenie potrzeb
przyszłych pokoleń.
Pociąga
to za sobą konieczność wprowadzenia zmian w metodach produkcji oraz w
zwyczajach konsumenckich. Może to dokonać się jedynie przy udziale każdego z
nas, mieszkańców Ziemi, jeśli wszyscy zaczną działać z myślą o przyszłości
naszej planety i całej ludzkości. Już dziś.
A
teraz kilka danych statystycznych o sytuacji naszej umiłowanej Ziemi i o nas
samych:
- 40 %
ludzkości jest pozbawiona elektryczności.
- Co tydzień o
ponad 1 mln. osób powiększa się liczba mieszkańców miast na świecie.
- 20% ludzkości
świata nie ma dostępu do wody pitnej.
- W krajach
uprzemysłowionych ilość odpadków wytwarzanych przez statystycznego mieszkańca
potroiła się w ciągu ostatnich 20 lat.
- Lata 90 były
najcieplejszym dziesięcioleciem od 1861r.
- Dziś w ciągu
6 tygodni zużywa się tyle ropy naftowej, ile w latach 50 – tych przez cały rok,
połowa tej ilości służy do napędzania środków transportu.
- Światowa
flota rybacka musi zostać zredukowana o 40%, aby zagrożonym morskim zasobom przywrócić
równowagę.
- Globalne
wydatki na zbrojenia: 798 mld $. Pomoc
dla krajów rozwijających się: 53,1 mld $.
Z wystawy spisała:
Maryla Sowa