Przekraczanie wszystkich gun
Guny to trzy elementy, właściwości, z których składa się natura – prakriti. Kiedy podmiot (drasta) rozpoznaje działanie samych gun, a siebie jako przekraczającego guny, osiąga Mój stan. Przekraczając guny, z których powstało ciało, człowiek osiąga wyzwolenie od cierpienia narodzin, starości i śmierci. Osiąga nieśmiertelność.Zachowania człowieka przekraczającego guny: nie przejawia niechęci, gdy wiedza (sattwa), działanie (radżas) i ułuda (tamas) są obecne, ani też gdy ich nie ma. Jest niczym bezstronny świadek, nieporuszony przez zrodzone z gun przedmioty zmysłów. Wie, że tym co działa i czerpie przyjemność, są zrodzone z gun zmysły i umysł, a nie jaźń. Pozostaje niewzruszony w każdej sytuacji. Tak samo przyjmuje przyjemność i ból. Jednakowo odnosi się do kochających i nienawidzących, nieporuszony przez pochwały i krytykę.
Podział według trzech gun
Trzy guny zrodzone z natury (prakriti) przywiązują nieśmiertelną duszę do ciała. Punkt widzenia na związek dusza/ciało (drsti) zależy od tego, która z gun przeważa w danym czasie.
|
Guny: |
sattwa |
radżas |
tamas |
1.
|
Główne cechy: |
Świetlisty, harmonijny, czysty. |
Oparty na namiętności, przywiązanie do posiadanych rzeczy, tęsknota za nie zdobytymi obiektami |
Inercja zrodzona z niewiedzy. Wywołuje ułudę. |
2
|
Dusza jest związana z ciałem uczuciem... |
... „Jestem szczęśliwy. Jestem przepełniony wiedzą.” Przywiązuje człowieka do uczucia szczęścia. |
... „Ja jestem tym, który czyni.” Dusza uwikłana w działanie. |
...lekceważenia, indolencji, senności. Przesłania wiedzę. |
3.
|
„Portale” zmysłów pozwalają doświadczać... |
wiedzy, szczęścia, mądrości. |
zachłanności, działania, niepokoju, tęsknoty. |
ciemności, bezczynności, niedbałości, złudzeń. |
4.
|
Spotkanie ze śmiercią, gdy przeważa dana guna: |
Dociera do nieskalanych światów tych, którzy znają to, co najwyższe. |
Rodzi się pośród przywiązanych do działania. |
Rodzi się jako byt nieświadomy |
5.
|
Owoce działania: |
Czystość |
Ból |
Niewiedza |
6.
|
Powstaje z każdej guny: |
Wiedza |
Chciwość |
Niedbałość, ułuda, niewiedza. |
7.
|
Dokąd prowadzi: |
Ewolucja |
Pozostawanie w pół drogi |
Degeneracja |
8.
|
Oddawanie czci: |
Dewom |
Rakszasom i rakszom |
Duszom zmarłych i duchom natury. |
9.
|
Preferowane pokarmy: |
Żywność wzmacniająca długowieczność, witalność, energię, zdrowie, szczęście, radość. Soczysta, miękka, pożywna. |
Gorzkie, kwaśne, słone, ostre, rozgrzewające, rodzące pragnienie. Powodują niepokój, depresję, chorobę |
Czerstwe, bez smaku, zepsute, nieczyste. Odpadki. Resztki z talerzy innych |
10.
|
Odprawianerytuały ofiarne (jadźnia): |
Zgodnie ze świętymi pismami, nie dla owoców, z poczucia obowiązku. |
Odprawiane dla spodziewanych korzyści lub z próżności, na pokaz. |
Nieuzasadnione przepisami, bez rozdawania pokarmu, bez świętych mantr, wiary, datków. |
11.
|
Przejawiana prostota (skromność, samoograniczenie): |
Bez oczekiwanej nagrody, będąca częścią zrównoważonego umysłu. |
Na pokaz, ostentacyjnie, z pragnieniem uznania, pochwały i adoracji za bycie pobożnym. |
W samoudręczeniu, pod wpływem błędnych teorii lub dla zniszczenia innych. |
12.
|
Prostota umysłu: |
Spokój, delikatność, samokontrola, czystość serca. |
|
|
13.
|
Prostota mowy: |
Mówienie tego, co jest prawdziwe, przyjemne, pożyteczne. Recytowanie świętych pism. |
|
|
14.
|
Prostota ciała:
|
Służenie Bogom; inicjowani na ścieżce, nauczyciele, mędrcy. Przestrzeganie czystości, prawości, niekrzywdzenia, wstrzemięźliwości. |
|
|
15.
|
Ofiarowywanie podarków: |
Z czystego poczucia obowiązku, bez oczekiwania na rewanż, we właściwym czasie i miejscu, odpowiedniemu odbiorcy. |
Liczenie na rewanż lub przyszłe zyski, dawanie z niechęcią. |
W niewłaściwym czasie i miejscu; osobie, która nie jest tego warta, bez należytej ceremonii, w sposób lekceważący lub obraźliwy. |
16.
|
Wyrzekanie się (tybgah): |
Porzucanie przywiązań i myśli o przyszłych zyskach; dokonywane z poczuciem, że jest to niezbywalny obowiązek, który należy wykonać (nijatam karma). |
Porzucanie działań z powodu strachu, bólu lub cierpień fizycznych. |
Wyrzekanie się działań, które powinny zostać obowiązkowo wykonane. Porzucanie działania z powodu ułudy. |
17.
|
Wiedza zrodzona z każdej guny: |
Wiedza dzięki której człowiek postrzega rzeczywistość jako wewnętrzną jedność w wielości. |
Nierozpoznawanie wewnętrznej jedności, postrzeganie osobowości i skłonności jako niezależnych rzeczywistości. |
Dogmatyczne trzymanie się części, jak gdyby była całością. Irracjonalne, niezgodne z prawdą zapatrywania. |
18.
|
Praca zrodzona z każdej guny: |
Działanie wykonywane z odpowiedzialnością, bez spodziewania się owoców, bez przywiązania, namiętności czy nienawiści. |
Praca wykonywana dla zaspokojenia pragnień, z wielkim wysiłkiem i poczuciem własnej ważności. |
Działanie wykonywane w iluzji, nie zważając na skutki, straty, krzywdę wyrządzoną innym lub własnemu ja. |
19.
|
Działającyi działanie: |
Entuzjazm bez względu na porażkę czy sukces. Działający pozostaje nieporuszony ani sukcesem ani porażką. Stałość. |
Targany namiętnością, chciwy owoców działania, zawistny, okrutny, o nieczystym sercu. Skłonny do uniesienia i depresji w przypadku sukcesu i porażki. Unoszony radością i smutkiem. |
Niestały, prostacki, arogancki, oszukańczy, złośliwy, leniwy, zniechęcony, ociągający się. |
20.
|
Intelekt: |
Pojmuje różnicę między światowością a wyrzeczeniem; tym co moralne i niemoralne; między strachem a nieustraszonością, uwięzieniem a wolnością. |
Przyjmuje wypaczoną wizję tego, co moralne i niemoralne, co powinno się robić, a czego nie (dharma i adharma). |
To, co niemoralne rozumie jako moralne. Wypacza wszystkie wartości. |
21.
|
Stałość determinacji: (dhrtih)
|
Umysł, energia życiowa i zmysły trzymane pod kontrolą dzięki niezachwianej stałości. Powściąganie umysłu, zmysłów i siły życiowej poprzez jogę. |
Silnie trzyma się Dharmy (obowiązku), przyjemności, bogactwa, z namiętnym przywiązaniem i pragnieniem nagrody. |
Odmowa porzucenia lenistwa, strachu, smutku, zniechęcenia i szaleństwa, pobłażania zmysłom. |
22.
|
Przyjemność: |
Wynika z praktyk i dyscypliny, kładzie kres wszelkim smutkom. Na początku jest jak trucizna, by stać się w końcu nektarem. Rodzi się ze spokoju pochodzącego z świadomości Atmana. |
Zrodzona z połączenia zmysłów z przedmiotami. Na początku jawi się niczym nektar, by w końcu przemienić się w truciznę. |
Wynika z senności, lenistwa, niedbalstwa. Od początku do końca utrzymuje ducha w stanie ułudy. |
Przygotowała i przetłumaczyła: J.G.